Dobre intencje na celowniku oszustów – czyli jak nie dać się nabrać na fałszywą zbiórkę w internecie
Codziennie przy okazji przeglądania portali informacyjnych i scrolowania mediów społecznościowych natykamy się na apele o pomoc: zbiórki na leczenie dzieci, wsparcie dla zwierząt, ratowanie ludzi w kryzysie. Niestety, obok tych prawdziwych, uczciwych próśb o wsparcie finansowe, pojawia się wiele fałszywych zbiórek. Bazują one na emocjach i mają jeden cel – wyłudzić od nas pieniądze.
Jak bezpiecznie i skutecznie wspierać realnie potrzebujących, a rozpoznawać naciągaczy? Mamy dobrą wiadomość - są sposoby, by zweryfikować zbiórkę, zanim zdecydujemy się na dołączenie do niej.
Zapraszamy do krótkiego poradnika!
1. Zwróć uwagę, gdzie prowadzona jest zbiórka
Fałszywe zbiórki często pojawiają się jako reklamy na social mediach, w „łańcuszkowych” postach, a także w komentarzach pod popularnymi wpisami np. od celebrytów. Zdarza się też, że trafiają bezpośrednio do wiadomości prywatnych – przez czaty, SMS-y czy e-maile.
Zachowaj czujność i…
… korzystaj z wiarygodnych platform, które weryfikują zbiórki, takie jak:
- Siepomaga.pl
- Zrzutka.pl
- Pomagam.pl
Platformy, które profesjonalnie zajmują się kwestowaniem, oferują znacznie więcej niż możliwość wsparcia. Przed uruchomieniem akcji weryfikują tożsamość organizatorów, cele zbiórek, a często oferują systemy ochrony wpłacających.
Jeśli otrzymasz informacje o zbiórce, unikaj klikania w linki z przesłanych wiadomości. Lepiej samodzielnie wyszukaj oficjalną stronę w Internecie.
Uważaj także na fałszywe alerty RCB. Aktualne akcje informacyjne Rządowego Centrum Bezpieczeństwa publikowane są w social mediach, na oficjalnym profilu, a także na stronie: https://www.gov.pl/web/rcb.
2. Dowiedz się, kto jest organizatorem
„Przyjaciel rodziny”, „siostra chorego”, „znajomy ze szpitala” – oszuści promujący fałszywe zbiórki, niemal zawsze podszywają się pod osoby prywatne. Sprowadzając wsparcie do osobistej, „sąsiedzkiej” pomocy, wpływają na emocje. Fałszywi kwestujący atakują to, co w Tobie najbardziej ludzkie – chęć niesienia pomocy.
Zachowaj czujność i…
…sprawdź kto faktycznie organizuje zbiórkę. Możesz to zrobić weryfikując organizatora w ogólnodostępnych rejestrach:
- Fundacje, stowarzyszenia – sprawdzisz w KRS, CRBR lub CEIDG.
- Osoby prywatne – zwróć uwagę, czy są wspierane przez oficjalne fundacje lub czy prowadzą zbiórkę na zweryfikowanej platformie.
Publiczne zbiórki powinny być zarejestrowane w Portalu Zbiórek Publicznych. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na rządowej stronie www.zbiorki.gov.pl. Pamiętaj jednak, że zbiórki organizowane na zweryfikowanej platformie nie podlegają rejestracji – dlatego warto poświęcić chwilę, by sprawdzić organizatora i jego dotychczasową działalność w Internecie.
Jeśli nie jesteś w stanie potwierdzić wiarygodności organizatora zbiórki, nie wpłacaj pieniędzy na prywatne konta i nie klikaj w przypadkowe linki do płatności.
W przypadku przelewów BLIK na telefon, upewnij się, że to oficjalny numer fundacji (lub numer przypisany przez Fundację do danej akcji), a tytuł przelewu jest spójny z celem zbiórki.
Zbiórki, które znajdziesz w reklamach na social mediach, zawsze sprawdzaj także poza portalem – bezpośrednio na stronie fundacji lub w rejestrach.
3. Emocjonalna presja? Weź to na chłodno!
„Potrzebne natychmiast!”, „Ostatnia szansa!”, „Tylko Ty masz wpływ na życie naszego dziecka!” – oszuści żerują na emocjach i pośpiechu i liczą na to, że zadziałasz pod wpływem presji, zanim zdążysz potwierdzić intencje zbierającego.
Zachowaj czujność i…
…uważnie zapoznaj się z treścią i celem zbiórki. Wiarygodne zbiórki mają jasno określone cele i zawierają:
- konkretne informacje (np. diagnoza medyczna, kosztorys leczenia, zaświadczenia),
- udokumentowany cel, który można sprawdzić
- informacje umożliwiające weryfikację organizatora.
4. Sprawdź autentyczność zdjęć i treści zbiórek
Oszuści często kradną zdjęcia dzieci, zwierząt lub chorych z Internetu – z portali, mediów społecznościowych czy banków zdjęć. Zdarza się też, że wykorzystują zdjęcia z prawdziwych zbiórek, aby uwiarygodnić oszustwo.
Zachowaj czujność i…
…sprawdź zdjęcia samodzielnie. Możesz do tego użyć wyszukiwarki Google Grafika – wklej zdjęcie lub link i zobacz, czy nie pojawia się ono w innych zbiórkach, prywatnych profilach w social mediach albo na stronach, które nie mają nic wspólnego z akcją pomocową (np. na stronach, specjalizujących się w treściach, kierowanych do medyków).
5. Sprawdź autentyczność opinii i komentarzy
Oszuści organizując fałszywe zbiórki, dla wzmocnienia swojej akcji, wykorzystują również fałszywe komentarze: „Wpłacił*m, wszystko OK”, „Super zbiórka, pomogł*m, polecam!”. Takie komentarze pod zbiórką mogą być generowane przez boty lub publikowane przez opłaconych „fanów”.
Zachowaj czujność i…
…poszukaj opinii poza stroną, na której udostępniona jest zbiórka, na przykład:
- na grupach pomocowych w social mediach,
- na forach internetowych
- w artykułach w mediach
Zbiórka, która jest prawdziwa, z reguły zostawia ślad także poza platformą, na której jest udostępniona.
6. Potwierdź bezpieczeństwo strony, na której organizowana jest zbiórka
Fałszywe strony do zbiórek często wyglądają profesjonalnie. Mogą podszywać się pod znane portale, różniąc się jedynie drobną literówką w adresie (np. „siepomagaa.pl” zamiast „siepomaga.pl”). Jeśli trafiłeś na zbiórkę poprzez kliknięcie w link lub grafikę w social mediach, zachowaj szczególną ostrożność. Takie strony mogą służyć nie tylko do wyłudzenia pieniędzy, ale także danych (np. danych osobowych albo tych związanych z wykorzystywanym do wpłacenia datku danych Twojego konta bankowego).
Dodatkowo – brak certyfikatu bezpieczeństwa strony internetowej (brak kłódki i „https://” w adresie strony) oznacza, że informacje, które wymieniasz pomiędzy swoim urządzeniem a witryną nie są szyfrowane – a to niesie ze sobą szczególne ryzyko kradzieży danych.
Zachowaj czujność i…
…zawsze zwracaj uwagę na to:
- czy adres strony zaczyna się od https:// i posiada kłódkę bezpieczeństwa obok adresu
- czy w nazwie domeny nie ma literówek lub podejrzanych dodatków np. „siepomagaa.pl” zamiast „siepomaga.pl”.
7. Akcja wspierana przez gwiazdy? Upewnij się, że to nie „fejk”!
Oszuści często bezprawnie wykorzystują wizerunek znanych z telewizji lub internetu gwiazd, influencerów, a także rozpoznawalnych przedstawicieli świata nauki i medycyny. Wszystko po to, by dodać fałszywej zbiórce „wiarygodności” i dotrzeć z informacją o niej do jak największej liczby osób.
Zachowaj czujność i…
- Sprawdź, czy osoba, której wizerunek promuje zbiórkę, faktycznie ją wspiera. Informacja o zaangażowaniu w taką szczytną akcję na pewno pojawi się w postach i relacjach na oficjalnym profilu tej osoby w mediach społecznościowych.
- Poszukaj artykułów na temat tej akcji w sieci – zbiórki, które są realnie wspierane przez gwiazdy, dla wielu redakcji stanowią ciekawy do poruszenia temat.
- Zwróć uwagę, czy media lub internauci nie ostrzegli już, że zbiórka jest fałszywa. Internauci często szybko „namierzają” akcje prowadzone przez oszustów.
W natłoku informacji i wśród licznych akcji, niestety zdarzają fałszywe zbiórki, których organizatorzy chcą wyłudzić nasze pieniądze. Z tego powodu chęć pomocy potrzebującym wymaga dziś od nas zachowania ostrożności. Przed decyzją o wpłacie środków w ramach internetowej akcji charytatywnej, warto poświęcić kilka minut, zweryfikować autentyczność zbiórki i realnie pomóc tym, którzy naprawdę tego potrzebują.
A jeśli trafimy na zbiórkę, która wzbudza wątpliwości – nie wahajmy się jej zgłosić do administratora strony.
